هر چند گروه دولت اسلامی عراق و شام که همه اونو با نام داعش (ISIS) می شناسن بیشتر از ۹۸ درصد سرزمینایی که روزگاری بر اونا حکومت می کرد رو از دست داده اما انگار شرایط برگشت این گروه تروریستی به خصوص در نقاطی از سوریه و عراق که هنوز طرفدار دارن هست.
دلیل اصلی اینه که گروه تروریستی داعش پول و پله و سرمایه لازم واسه تجهیز نیرو رو داشته و این گروه بارها نشون داده که می تونه راه های جدیدی رو واسه کسب درآمد پیدا کنه.
داعش در گذشته واسه درآمدهای میلیارد دلاری خود، بیشتر از هر چیز به مناطقی که تحتِ کنترل داشت وابسته بود. این مبالغ هنگفت بیشترً از راه اخاذی، مالیات، سرقت و فروش نفت دزدیده شده بدست می اومد.
با اینحال، گروه داعش نشون داده که بدون در کنترل داشتن قلمرویی بزرگ هم می تونه دست به روشی جدید و خلاقانه واسه کسب درآمد بزنه. در دوران بالاترین درجه قدرت در سال ۲۰۱۵ که بخش بزرگی از سرزمینای سوریه و عراق در کنترل این گروه قرار داشت، داعش نزدیک به ۶ میلیارد دلار درآمد کسب کرده بود که اونو با اختلافی بسیار فاحش به قدرتمندترین و ثروتمندترین گروه تروریستی تاریخ تبدیل می کرد.
اما چیجوری یه گروه شبه نظامی می تونه به اندازه تولید ناخالص داخلی یه کشور درآمد داشته باشه؟ در روزگاری که داعش هنوز سرزمینای بسیاری رو در کنترل خود داشت، درآمدهای این گروه از سه منبع کلی بدست می اومد: نفت و گاز که در سال ۲۰۱۵ بیشتر از ۵۰۰ میلیون دلار واسه این گروه عایدی داشت و بیشتر اون در درون قلمرو داعش به فروش می رسید؛ مالیات و اخاذی که نزدیک به ۳۶۰ میلیون دلار فقط در سال ۲۰۱۵ به خزانه این گروه تروریستی ریخت؛ و دزدی شهر موصل در سال ۲۰۱۴ که در جریان اون داعش تونست نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار از بانکای این شهر به سرقت ببره. حالا اما گروه داعش بخش بزرگی از مناطق تحتِ کنترل خود رو از دست داده.
اینجوری داعش از گروهی که روزگاری سرزمینایی به مساحت بریتانیا رو در اختیار داشت به یه گروه کوچیک مخفی شده در پناهگاهایی در دور و بر رود فرات سقوط پیدا کرده. اتحاد جهانی علیه داعش تونسته حکومت این گروه تروریستی در خاورمیانه رو نابود کرده و رویای رهبر این گروه، ابوبکر البغدادی، واسه تشکیل خلافت اسلامی در قلب این منطقه رو از بین برده. بدون دسترسی به قلمرو و خاک تحتِ کنترل و بدنبال اون کاهش درآمدهای به وجود اومده به وسیله اخاذی، مالیات و فروش نفت، پول و پله و سرمایه و درآمدی گروه دولت اسلامی شدیدا کم شده.
اما این گروه تروریستی خوفناک دیگه واسه باقی موندن خود به سرزمینای تحت کنترلش وابسته نیس.
شاید دلیل این باشه که رهبر این گروه تونسته بیشتر از ۴۰۰ میلیون دلار رو از سوریه و عراق به خارج قاچاق کنه.
این گروه تلاشای شبکه ای خود رو واسه قانونی کردن این درآمدها (پولشویی) از راه شرکتای منطقه خاورمیانه و مخصوصا ترکیه بالا برد. مقداری از این پول به طلا تبدیل شده و گروه داعش در صورت نیاز در آینده این طلاها رو به فروش می رسونه. در این میون، هر چند درآمدهای این گروه شدیدا کم شده اما به همون اندازه هم هزینه های انجام عملیات کاهش داشته، دستکم در مقایسه با هزینه هایی که تا همین یکسال پیش به وسیله این گروه انجام می شد.
دیگه دولت اسلامی وجود نداره که واسه بخش سلامت، آموزش، دستمزدهای کارکنان شهری و خدمات عمومی مانند جمع آوری زباله و سرویس فاضلاب هزینه کنه.
با این کاهش قابل توجه در هزینه های عملیاتی، داعش هنوز مبلغ زیادی بسیار بیشتر از نیاز خود واسه باقی موندن در اختیار داره که اونو به یه گروه تروریست مخفی با توانایی حمله های ایذایی و بی نظم واسه مدتای طولانی در عراق و سوریه تبدیل می کنه.
علاوه بر این، گروه داعش روشای شرورانه و غیرقانونی جدیدی رو واسه اضافه کردن بر ثروت اندوخته شده اش در پیش گرفته که بسیار جور واجور بوده اما از مهم ترین اونا میشه به اخاذی، دزدیدن افراد واسه گرفتن پول، سرقت و دزدی، قاچاق مواد مخدر و خرید و فروش عتیقه اشاره کرد.
این فعالیتای شرورانه احتیاجی به داشتن سرزمین ندارن اما خطراتی رو متوجه شبه نظامیان این گروه می سازه که دستکم در تئوری می تونه باعث دستگیری اونا شه.
با این وجود، خطر دستگیر شدن این افراد هم بسیار کمه چون دستکم الان هیچ نیروی امنیتی یا پلیسی در سوریه و عراق وجود نداره که بتونه فعالیتای غیرقانونی اینطوری رو در اندازه وسیع تحتِ کنترل داشته و مدیریت کنه.
در آینده ای نزدیک،گروه داعش باز می تونه جریان درآمدی خود رو از راه اخاذی کردن از مناطق مجاور تحتِ کنترل خود دوباره راه اندازی کنه.
در زمونه ای که گروه داعش بر مناطق بزرگی از خاک سوریه و عراق تسلط داشت، این گروه تونسته اطلاعاتی دقیق و پرجزییات رو از درآمدها و داراییای مردم این منطقه و هم اینکه نشانی همه خونواده های بزرگ و کوچیک ساکن این مناطق بدست آورده و طبقه بندی کنه.
این اندازه اطلاعات دقیق و حیاتی از جمعیت این مناطق باعث شده که گروه ترویستی داعش وسیله لازم واسه ترسوندن و اخاذی از غیرنظامیان رو داشته و اینجوری دوباره درآمدهای هنگفت به خزانه این گروه سرازیر شه.
علاوه بر اخاذی، روش دیگری که داعش می تونه با به کار گیری اون و بدون نیاز به قلمرو کسب درآمد کنه، اخاذی کردن از کمپانیای و پیمانکارانیه که در بازسازی شهر موصل و دیگه شهرهای ویرون شده نقش دارن یا میخوان داشته باشن. القاعده عراق و دولت اسلامی عراق که خوب در این مورد مهارت پیدا کردن و تونسته ان مبالغ زیادی رو از کسایی که قصد بازسازی شهرها و روستاهای این کشور پس از چند سال درگیری قومی-مذهبی و ویرانیای گسترده داشتن اخاذی کنن.
هیچ کدوم از این دو گروه در هیچ دوره ای از فعالیت خود نتونسته بودن قلمرویی قابل مقایسه با دوران بالاترین درجه داعش در اختیار داشته باشن. با این وجود، بین سالای ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹، این گروه ها تونسته بودن مبالغ خیلی خیلی از راه اخاذی از شبکه های پخش نفت منطقه ای و محلی بدست بیارن. همین روند می تونه به شکلی منظم تر و در مقیاسی وسیع تر در سالای آینده به وسیله داعش اجرا شه و این در حالیه که جامعه بین الملل می خواد واسه بازسازی عراق و سوریه بعد از چند سال جنگ داخلی و نیابتی به این دو کشور کمکای مالی قابل توجه ای کنه.
کمک به بازسازی این دو کشور جنگ زده هر چند بیشترً با اهداف خیر و انساندوستانه انجام می شن اما همین سرمایه گذاریا می تونن به هدفی جذاب واسه داعش و تامین مالی این گروه واسه برگشت تبدیل شه و مهم اینکه دولت اسلامی عراق و شام واسه گرفتن این سرمایه احتیاجی به در دست داشتن قلمرو نداره. کسب اطلاعات واسه گروه داعش در مورد پروژه های بازسازی کار سختی نیس چون اعضای این گروه می تونن با مقامات رسمی محلی که با این پروژه های بازسازی در رابطه هستن رابطه برقرار کرده و نیروهای خود رو وارد این زنجیره تامین کنن و در هر مرحله از این روند مقدار خیلی زیادی پول به جیب بزنن. اعضای این گروه در ازای دریافت مبالغی هنگفت از پیمانکاران و مقامات محلی، امنیت انجام این پروژه ها رو تضمین می کنن.
با این وجود، دولت اسلامی داعش تلاش واسه به کنترل درآوردن دوباره قلمروهای از دست رفته و یا حتی سرزمینای جدید رو متوقف نکرده. مثلا در دیرالزور، و در حالی که نیروهای دموکراتیک سوریه و نیروهای کُرد عملیات تهاجمی خود رو متوقف کردن، نیروهای داعش درتلاشند که دوباره کنترل چاه های نفت منطقه رو بدست بیارن. براساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل، از ماه جولای گذشته (تیر ماه) این گروه تونسته کنترل بعضی از چاه های نفت شمال شرق سوریه رو دوباره بدست آورده و به استخراج نفت از این چاه ها واسه نیازای شبه نظامیان خود و هم اینکه واسه فروش به مردم محلی پرداخته.
اما حتی بعد از این که این میدانای نفتی با پشتیبانی آمریکا به وسیله نیروهای دموکراتیک سوریه دوباره تصرف شدن هم گروه داعش به همون فعالیتای غیرقانونی قبلی واسه کسب درآمد روی آورده که انجام اونا احتیاجی به در اختیار داشتن قلمرو نداره. با ترکیب سرمایه هایی که این گروه تروریستی الان در اختیار داره و درآمدهای بالقوه ای که دولت اسلامی داعش در آینده داره، امکان ترکیب شدن دوباره جنگجویان داعش به هم و سازماندهی دوباره اونا هست؛ همون اتفاقی که همین حالا هم در بعضی از نقاط سوریه و عراق در حال رخ دادنه. در سراسر نقاط کرکوک در شمال عراق، شبه نظامیان داعش با قرار گرفتن ایست و بازرسیای گول زننده و جعلی واسه شبیخون زدن به نیروهای امنیتی عراق استفاده کرده و از این روش خسارات جانی و مالی زیادی به این نیروها وارد کردن.
در دیگه بخشای عراق، از جمله استانای دیاله و صلاح الدین هم جمعای کوچیک و مخفی داعش در حال انجام عملیات شناسایی و اطلاعاتی هستن تا واسه انجام بهترین و موثرترین عملیاتای تروریستی قبل از سازماندهی در اندازه بزرگ تر اراده کردن کنن. علاوه بر بمبارانا و حملات هوایی گسترده نیروی هوایی آمریکا هم هنوز گروه خیلی از جنگجویان داعش در منطقه هاجین، در شمال بوکمال و دشیشه در سوریه هستن. غرب عملیات علیه نیروهای داعش رو به صورت منقطع و نه پیوسته انجام میده که به دستور روسای جمهور کشورای عضو اتحاد انجام گرفته و معمولاً تغییرات بسیار کمی در چگونگی انجام اونا صورت میگیره.
اما واسه جهادیا، تموم این حملات یه کمپین تهاجمی بدون این دست اون دست کردن س که از اولین روزای تشکیل این گروه تروریستی به وسیله ابو مصعب الزرقاوی شروع شده.
تا وقتی که آمریکا و دیگه کشورای عضو اتحاد متوجه این موضوع شده و به جای حملات منقطع، دست به عملیاتی گسترده و بدون معطلی علیه داعش بزنن، میشه توقع داشت که نیروهای داعش بازم به صورت گروه های زیرزمینی و مخفی منتظر روزی بمونن که نیروهای آمریکایی به طور کامل از این مناطق عقب نشینی کرده و اون وقت با سازماندهی گسترده به عملیاتای بزرگ واسه گرفتن قلمرو روی بیارن.