مفهوم انگیزش پیشرفت

معلمان به طور معمول دانش­آموزانی را که سخت کوش، ساعی و علاقه­مند به دروس باشند، در زمره­ی دانش­آموزان خوب قرار می­دهند و یا به طور خلاصه می گویند: دانش­آموزان خوب، آن­هایی هستند که در درس خود انگیزه دارند. احیاناً منظور ایشان دانش­آموزانی است که در فعالیت های آموزشی خود موفق هستند. به طور کلی همه­ی انسان ها به جزء بیماران روحی و روانی برای برخی کارها انگیزه دارند و برای برخی دیگر هیچ انگیزه­ای ندارند. در زمینه ویژگی­های دانش­آموزان خوب می­بینیم که نوعاً معلمان بر هوش تاکید نسبتاً کمی دارند. و بیش از هوش به عنوان یک کیفیت خوب، انگیزش داری اهمیت است. همواره دانش آموزان سخت­کوشی هستند که در کارهای خود پیشرفتی هر چند کُند، امّا یکنواختی دارند و همچنین دانش­آموزان باهوشی هستند که از توانایی­های خود به خوبی  بهره نمی­گیرند معلمان به طور معمول داشتن دانش­آموزان نوع اول را بر نوع دوم ترجیح می­دهند. این معلمان بر این باورند که دانش­آموزان دارای انگیزش، حتی اگر از پیشرفت اندکی برخوردار باشند در محدوده توانایی خود عمل می­کنند. بنابراین تلاش برای افزودن انگیزش تحصیلی از اهمیت بسزایی برخوردار است. دیگر آن که نظارت بر کلاسی که دانش آموزان آن دارای انگیزش هستند، با دشواری چندانی روبرو نمی­شود. چنین دانش­آموزانی به برنامه انضباطی نیازی ندارند و به توصیه­های معلم توجه می­کنند و در موارد لازم به بحث و گفتگو با معلم می­پردازند. معلم نیز ترغیب می­شود  تا برای بهبود کیفیت آموزشی  خود تلاش بیشتری کند (اسپالدینگ، ترجمه نائبیان و بیابانگرد، 1377).

” انگیزش پیشرفت، یعنی گرایش کلی به تلاش برای موفقیت و انتخاب فعالیت­هایی که هدفش رسیدن به موفقیت­ درونی یا دوری از شکست است این انگیزه یکی از انگیزه­های اجتماعی با اهمیت است”( اسلاوین، 1950 ترجمه محمدی، 1385، ص:365).

به اعتقاد اتکینسون 1964 افراد ممکن است به دو روش برانگیخته شوند.جستجوی موفقیت و اجتناب از شکست. او دریافت که در بعضی از افراد، اجتناب از شکست موجب برانگیختگی بیشتری می­شود (اجتناب کنندگان از شکست) در حالی که در افراد دیگر جستجوی موفقیت موجب برانگیختگی می­شود (جستجوی موفقیت). انگیزه جستجو کنندگان موفقیت به دنبال شکست افزایش می­یابد و تلاش­های خود را جهت موفقیت شدت می­بخشند ولی اجتناب کنندگان از شکست تلاش­های خود را به دنبال شکست کاهش می­دهند (کدیور، 1379).

جدول (2-1)، تفاوت های شخصیتی در انگیزش پیشرفت (جانسون، 1990 به نقل از کدیور، 1379، ص:165)

بنابراین سازه­های انگیزش پیشرفت به آن دسته از رفتارهایی که با یادگیری و پیشرفت در ارتباط می­باشند اطلاق می­ شود. انگیزش پیشرفت را بر اساس رویکردهای گوناگون تعریف نموده اند، بعضی از این رویکردها به انگیزش­های مربوط به موفقیت، به طور عام می­پردازند. یکی از آنها رویکرد هدف­ها می­باشد. رویکرد هدف­ها بر اساس انگیزش­های سازگارانه و ناسازگارانه پدید آمده است (ایمز، 1984) تحقیق­ها در زمینه رویکرد هدف­ها نشان داده است، کودکانی با توانایی­های یکسان، هنگامی که با مشکلات یادگیری مواجه می­شوند، که به نظر می­رسد، توانایی آن­ها محدود است و از اینکه تلاش­های آن­ها به موفقیت بیانجامد، ناامید می­باشند. این نحوه رفتار گاهی در غالب الگوی درماندگی آموخته شده تفسیر می­شود که به نوعی ناسازگارانه است، زیرا در مقابل رسیدن کودکان به اهداف ارزشمند، مانع ایجاد می­کند. در مقابل افراد دیگری هستند که مشکلات بر سر راه را، حل نشدنی دانسته و از آن­ها ناراحت نمی­شوند و حتی در وجود خود احساس لذت فائق آمدن بر چالش دارند، آن­ها به تغییر دادن راهبردها با حداکثر تلاش توجه نموده و توان حل مسئله خود را تقویت می­نمایند، در واقع، این واکنش­ها را پاسخ هایی با جهت گیری تسلط می­نامند (ایمز 1984، ترجمه سبحانی نژاد و عابدی، 1385).

[1]-Espaldink

[2]-Atkinson

[3]-leamed helplessness

[4]-Mastery orlented response