تکمیل مدل پذیرش فناوری

طی دهه­های سال گذشته مدل پذیرش فناوری به طور مداوم در حال تکمیل بوده است.(Wixom, B., and Todd, P, 2005)محققین فرآیند گسترش آن را سه دوره تقسیم نموده­اند. مرحله­ی نخست تکمیل آن با بهره­گیری از مدل­های مرتبط است. (مدل رفتار برنامه­ریزی شده هنجارهای اجتماعی و …) رویکرد دوم متغییر­های جایگزین و اضافی به مدل ارائه نموده است. این متغییر ها بیشتر از تئوری انتشار نوآوری به مدل اضافه شده است. که شامل قابلیت آزمایش – سازگاری – محسوس بودن و نتایج جمعیت شناختی است. رویکرد سوم تکمیل متغیرهای خارجی که بر سهولت و سودمندی درک شده، تاثیر می­گذارد برخی از این متغییر­ها شامل : ویژگی­های شخصیتی – خصوصیات جمعیت­شناختی است.

یکی از محققین سه فاز توسعه را برای معرفی مدل پذیرش­فناوری مطرح نموده است. این مراحل انطباق، اعتبار و توسعه می­باشد.

 

 

جدول 7روند توسعه­ی مدل پذیرش فناوری

روند توسعه مدل پذیرش فناوری

در فاز انطباق: این مدل در زمینه­ی وسیع سیستم­های اطلاعاتی به کار گرفته شده است ( برخی از این سیستم­های صفحه گسترده –لوتوس 1،2 و 3 و نرم افزارهای واژه پرداز و عمدتاً از مجموعه نرم­افزارهای آفیـس بوده­اند) فناوری­های ارتباطی (ایمیل ، ایمیل صوتی، سیستم ارتباط با مشتری، و فاکس) سیستم­های مرکز داده کامپیوترهای کوچک و فناوری­هایی در ارتباط با اینترنت بوده­اند. (سیستم­های خدمات اطلاعات – خدمات آن­لاین – سیستم­های مجازی و … کتابخانه­های دیجیتال و …)است. این مدل در سازمان­های متعدد با فرهنگ­های مختلف به کار گرفته شده است. ( سازمان­های مالی آمریکایی- کمپانی فولاد کانادایی – شرکت­های حسابداری بیمارستان­های عمومی هنگ کنگ، مؤسسات مالی و بانک­ها)

در فاز اعتبار مدل پذیرش فناوری دو روند رخ می­دهد. روند نخست: اعتبار سنجی ابزارهای سهولت و سودمندی درک شده می­پردازد و سایرین به ارتباط بین سایر متغییر­های مدل پذیرش فناوری می­پردازد.

فاز گسترش نیز به دو بخش تقسیم می­شود. بخشی به توسعه­ی دو سازه­ی اصلی سودمندی و سهولت درک شده پرداخته و بخشی دیگر به سایر متغیّر­ها می پردازد (Han, 2003)

 

از نظر یک محقق(Adam, Nelson, & Todd, 1992) دوره­های تکامل مدل پذیرش فناوری به 4 بخش تقسیم شده است. که این دوره­ها شامل معرفی – اعتبار – گسترش و تکمیل استادانه است. از زمان معرفی مدل در سال 1989 تحقیقات در این حوزه به دو بخش اصلی تقسیم شده است یک بخش می­کوشید تا برای اثبات صحت مدل آن را نمونه­ای از سایر مدل­ها بداند. آدامز مدل را در پنج حوزه­ی مختلف به کار گرفته و اعتبار آن را در پیش­بینی رفتار مصرف­کننده اثبات نمود.

بخش یک به مقایسه­ی مدل پذیرش فناوری با تئوری TRAپرداخته و به بیان تفاوت­های آن می­پردازد و از نظر قدرت پیش­بینی و دشواری مقایسه می­نماید.

دیویس مدل TAM را با TRA بین دانشجویان MBA مقایسه نموده و دریافت که TAM تبیین بهتری برای قصد استفاده از سیستم پردازش­گر نسبت به TRA داشته است. (Davis , F.D;,Bagozzi,R.P.,Warshaw,P.R, 1989)

در دوره­ی اعتبار محققین برای تائید مدل شاخص­های مناسب مرتبط با فناوری­های مختلف و جایگاه و وظایف تعیین نموده­اند.آدام در سال 1992 با بهره­گیری و توسعه­ی مدل دیویس و به­کارگیری دو سازه­ی اساسی مدل (سهولت و سودمندی درک شده) در دو نوع فناوری (پست صوتی و الکترونیک) در 10 سازمان با 118 کاربر انجام شده است اعتبار و روایی مقیاس­های ارزیابی سازه­ ها را تائید نموده است.

در دوره گسترش: محققین به نوعی متغیرهای مرتبط با سازه­های اصلی مدل پرداخته­اند. برخی از محققین (Sun & Zhang, 2006)برخی از محدودیت­های مدل را توان ناکافی پیش­بینی و عدم وجود رابطه بین سازه­های آن دانسته اند و نقش و متغییر­های میانجی را در ایجاد این محدودیت­ها مؤثر می­دانند. (Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D., 2003)

یکی دیگر از محدودیت­ها شاخص­های مرتبط با متغییر­های شخصی است که شامل سطح تحصیلات تجربیات پیشین و آموزش است. سه متغییر بر سودمندی تاثیر مشخص گذارده است. در مرحله ی پایانی نیز مدل همچنان به تکامل خود ادامه می­دهد. در این مرحله با تمر کز به مدل جدیدتر که متغییر های خارجی که بر سودمندی و سهولت مؤثر است ادامه می یابد.