انواع رفتار شهروندي در سازمان
گراهام[1] معتقد است که رفتارهاي شهروندي در سازمان سه نوعاند:
اطاعت سازمانی: این واژه توصیف کننده رفتارهایی است که ضرورت و مطلوبیتشان شناسایی ودر ساختار معقولی از نظم و مقررات پذیرفته شدهاند. شاخصهاي اطاعت سازمانی، رفتارهایی نظیراحترام به قوانین سازمانی، انجام وظایف به طور کامل و انجام دادن مسئولیتها با توجه به منابع سازمانی است.
وفاداري سازمانی: این وفاداري به سازمان از وفاداري به خود، سایر افراد و واحدها و بخشهاي سازمانی متفاوت است و بیان کننده میزان فداکاري کارکنان در راه منافع سازمانی و حمایت و دفاع ازسازمان است.
مشارکت سازمانی: این واژه با درگیر بودن در اداره سازمان ظهور مییابد که از آن جمله میتوان به حضور در جلسات، به اشتراك گذاشتن عقاید خود با دیگران و آگاهی به مسایل جاري سازمان، اشاره کرد.گراهام با انجام این دستهبندي از رفتار شهروندي، معتقد است که این رفتارها مستقیماً تحت تأثیر حقوقی قرار دارد که از طرف سازمان به فرد داده میشود. در این چارچوب حقوق شهروندي سازمانی شامل عدالت استخدامی، ارزیابی و رسیدگی به شکایات کارکنان است. بر این اساس وقتی که کارکنان میبینند که داراي حقوق شهروندي سازمانی هستند به احتمال بسیار زیاد، از خود رفتار شهروندي (ازنوع اطاعت) نشان میدهند. در بعد دیگرحقوقی یعنی تأثیر حقوق اجتماعی سازمان – که دربرگیرنده رفتارهاي منصفانه با کارکنان نظیر افزایش حقوق و مزایا و موقعیتهاي اجتماعی است – بر رفتار کارکنان نیز قضیه به همین صورت است. کارکنان وقتی میبینند که داراي حقوق اجتماعی سازمانی هستند به سازمان وفادار خواهند بود و رفتار شهروندي(از نوع وفاداري) از خود بروز میدهند و سرانجام وقتی که کارکنان میبینند به حقوق سیاسی آنها در سازمان احترام گذاشته میشود و به آنها حق مشارکت و تصمیمگیري در حوزههاي سیاستگذاري سازمان داده میشود، باز هم رفتار شهروندي( از نوع مشارکت) از خود نشان میدهند (Biemenstok et al,2012).
[1] -Graham
