فایل دانشگاهی – ارزیابی و رتبه بندی توان های اکوتوریسمی و ظرفیت گردشگری شهر کرمانشاه- قسمت …

اولویتبندی در این روش با منطق شباهت به جواب ایدهآل انجام میشود. بر این اساس که گزینه انتخابی کوتاهترین فاصله را از جواب ایدهآل و دورترین فاصله را از بدترین جواب داشته باشد (اصغر پور: ۱۳۸۷) و (تقی پورجاری، ۱۳۸۸).
۴ – ۴ – ۱ – مراحل تکنیک TOPSIS در پژوهش حاضر جهت رتبه‌بندی توانهای اکوتوریسمی
به طور اجمال در روش تاپسیس، ماتریس N*Mکه دارای m گزینه و n معیار میباشد، مورد ارزیابی قرار میگیرد. در این الگوریتم، فرض میشود هر شاخص و معیار در ماتریس تصمیم‌گیری، دارای مطلوبیت افزایشی و یا کاهشی یکنواخت است و به بیان دیگر مقادیر زیادتری که معیارها در این ماتریس کسب می‌کنند، اگر از نوع سود بود، هرچه مقدار آن بیشتر باشد، دارای مطلوبیت بالاتر و اگر از نوع هزینه بود، دارای مطلوبیت پایینتری میباشد در این مدل جهت محاسبات ریاضی، تمامی مقادیر نسبت داده شده و به معیارها از نوع کمی بوده و در صورت کیفی بودن نسبت داده شده به معیارها، مییابد آنها را به مقادیر کمی تبدیل نمود. (Naumann.Felix,2003: 8 ). به منظور به کارگیری تکنیک TOPSIS برای رتبه‌بندی و انتخاب بهترین گزینه از میان گزینههای موجود، باید مراحل زیر را طی نمود.
شکل ۴ – ۲: مراحل انجام تکنیک TOPSIS
مأخذ: نگارنده
مرحله ۱: تشکیل ماتریس تصمیم‌گیری
در این مرحله ماتریس تصمیم‌گیری همانند ماتریس رابطه شماره (۴-۱) شکیل میشود. در این ماتریس معرف شاخصها و معرف گزینه‌های پیش‌روی در فرآیند تصمیم‌گیری بوده و نشان دهنده ارزش گزینه i ام نسبت به شاخص j ام میباشد.
رابطه (۴-۱) ماتریس تصمیم‌گیری
 
مرحله دوم : استاندارد نمودن داده‌ها و تشکیل ماتریس استاندارد (بی مقیاس) از طریق رابطه نرم(۴-۲):
رابطه (۴-۲)
باید توجه داشت که تمام درایه‌های ماتریس تصمیم گیری بی مقیاس شده، باید اعدادی بین صفر و یک باشند، به عبارت ساده‌تر
ملاحظه میگردد که ماتریس بی مقیاس شده را میتوان به صورت رابطه (۴-۳) نشان داد.
رابطه(۴-۳)
مرحله سوم : تعیین وزن هر یک از شاخص‌ها و ایجاد ماتریس بیمقیاس وزین (V):
در این مرحله با توجه به تکنیکهای وزن‌دهی، اوزان هر یک از شاخصهای تصمیم‌گیرنده همانند رابطه (۴-۴) مشخص میگردد.
رابطه (۴-۴)
رابطه (۴-۴) وزندهی به شاخصها
مرحله چهارم و پنجم: مشخص نمودن حالت‌های ایده‌آل مثبت و ایده‌آل منفی(بالاترین و پایین‌ترین حالت هر شاخص):
در این قسمت بسته به شاخص و اثرگذاری آن بر روی هدف تصمیم‌گیری، جوابهای ایدهآل مثبت برای شاخصهایی که دارای تأثیر‌گذاری مثبت بر روی هدف مسأله میباشند، بزرگترین مقدار هر شاخص و برای شاخصهای منفی کمترین مقدار هر شاخص میباشد. به منظور یافتن جوابهای ایده‌آل منفی برای شاخصها، درست عکس آنچه که در مورد ایده‌آلهای مثبت بیان گردید باید عمل شود. بیان ریاضی جواب ایده آل مثبت و منفی به صورت رابطه (۴-۵) و (۴-۶) میباشد.
 
رابطه (۴-۵) جوابهای ایده‌آل مثبت
 
رابطه (۴-۶) جوابهای ایدهآل منفی
در این روابط و به ترتیب معرف مجموعه اندیس، شاخصهای مثبت و منفی در مسأله تصمیم‌گیری میباشند.
مرحله ششم: تعیین معیار فاصله‌ای برای آلترناتیو ایده آل(  ) وآلترناتیو حداقل(  ):
در این قسمت به کمک روابط (۴-۷) و (۴-۸) فاصله اقلیدسی هر یک از گزینهها از جوابهای ایده‌آل مثبت و منفی مربوط به شاخصهای مسأله، محاسبه میگردد.
 
رابطه (۴-۷) تعیین معیار فاصلهای برای آلترناتیو مثبت
 
رابطه (۴-۸) تعیین معیار فاصلهای برای آلترناتیو منفی
مرحله هفتم تعیین نزدیکی نسبی هر گزینه:
بعد از یافتن فاصلههای مثبت و منفی برای هر گزینه، فاصله نسبی گزینههای تصمیم‌گیری به کمک رابطه(۴-۹) تعیین میگردد. توجه باید داشت که جواب حاصله، همواره عددی ما بین صفر و یک خواهد بود.
 
رابطه (۴-۹) تعیین نزدیکی نسبی برای هر گزینه
مرحله هشتم: رتبه‌بندی آلترناتیوها بر اساس میزان  به ترتیب نزولی(رابطه ۴-۱۰)، در این راستا  نشان دهنده بالاترین رتبه و  نیز نشان دهنده کم‌ترین رتبه است.
آخرین مرحله در روش تاپسیس، رتبه‌بندی گزینههای پیش روی و تعیین بهترین گزینه میباشد. برای این منظور کافی است، فاصله نسبی هر گزینه که به کمک رابطه (۴-۹) محاسبه میشود، به ترتیب بزرگ و کوچک مرتب شود. در این حالت گزینهای که دارای بزرگترین فاصله نسبی نسبت به سایر گزینهها میباشد، بالاترین رتبه را به خود اختصاص میدهد. نکته قابل توجه این که، در صورتی که در محاسبه فاصله نسبی هر گزینه صورت کسر با جایگزین شود، در این صورت گزینهای که دارای کمترین فاصله نسبی میباشد، بالاترین رتبه را کسب مینماید.
در نهایت، با توجه به میزان  ، توانهای اکوتوریسمی در منطقه مورد مطالعه بر اساس طیف لیکرت در طبقه‌های (بسیار ضعیف ۰تا ۲/۰، ضعیف ۲/۰ تا۴/ ۰،متوسط ۴/۰ تا ۶/۰، خوب ۶/۰ تا ۸/ ۰، بسیار خوب ۸/۰ تا ۱) سطح‌بندی گردیدهاند.