۲ – ۱۷ – توسعه شهری و نقش برنامه‌ریزان شهری در گردشگری
روند نوگرایی یا مدرنیزاسیون که از اواسط قرن ۱۸ با تمرکز سرمایه گذاری در شهرها و افزایش جمعیت و ساختار فیزیکی آنها همراه بود، توسعه شدید شهرنشینی را به دنبال داشت. این روند هر چند مزایا و شرایط رفاهی مناسبی را در شهرها فراهم آورد، اما خود باعث مشکلاتی مانند آلودگی، ازدحام جمعیت و غیره گردید. در چنین فضایی افزایش و توسعه وسایل حمل‌و‌نقل، کاهش ساعات کار و افزایش دستمزدها که حاصل ماشینی شدن زندگی شهری بود، زمینههای گذران اوقات فراغت و روند گریز از محیطهای شهری را مهیا نمود. این امر منجر به توسعه شهرنشینی و رشد گردشگری به طور همگام گردید (Kaplan and al,2004). شهرها از دو نظر در صنعت گردشگری نقش بلامنازع دارند: از یک سو با تمرکز جمعیت در خود و اضطرارهای ناشی از خود و اضطرارهای ناشی از کار و فعالیت در شهر، خود محل صدور گردشگر بوده و از سوی دیگر، بعضی از آنها با داشتن امکانات و جاذبههای تاریخی و توریستی به عنوان مقصد ایفای نقش می نمایند. به عبارت دیگر گسترش شهرنشینی از علل مهم شکل‌گیری گردشگری تلقی میگردد، به ویژه به دنبال آشکار شدن پس آیندهای منفی زندگی شهری، برنامه‌ریزی در زمینه اوقات فراغت در صدر اولویتهای شهرها قرار گرفت که این امر منجر به افزایش بیشتر گردشگری گردید(شارپلی، ۱۳۸۲).
۲ – ۱۸ – نتیجه‌گیری
اکوتوریسم کوتاه شده « Ecological Touris» است که در ادبیات فارسی طبیعت‌گردی نام گرفته، این‌گونه از جهانگردی فعالیتهای فراغتی انسان را بیشتر در طبیعت امکان‌پذیر می‌سازد و مبتنی بر مسافر‌ت‌های هدفمند همراه با دیدار و برداشت‌های فرهنگی و معنوی از جاذبههای طبیعی و لذت‌جویی از پدیده‌های گوناگون آن است. اکوتوریسم هر نوع توریسمی است که به طبیعت مرتبط باشد بطوریکه انگیزه اصلی در این نوع توریسم بهره جستن از جذابیتهای طبیعی یک منطقه، شامل ویژگیهای فیزیکی و فرهنگ بومی است و توریست پس از مشاهده جذابیت‌ها بدون اینکه خللی در آن وارد یا آن را تخریب کند، محل را ترک می‌گوید. بدین ترتیب ضمن بهره‌گیری از فرهنگ، سوابق تاریخی و نمونه‌های طبیعی منطقه، حفظ و احترام به اکوسیستم، فرصت‌های اقتصادی و درآمدزایی نیز برای مردم محلی ایجاد میشود و زمینه حفظ و حمایت جدی تر از جذابیت‌ها، با منابع مالی تازه‌تر فراهم میآید. در واقع اکوتوریسم آنتی تزی است برای توریسمی که به منافع کوتاه مدت میاندیشد. اکوتوریسم انجام فعالیت‌هایی است که کمترین پیامد منفی زیست محیطی را دارا می‌باشند. اکوتوریسم یکی از منابعی است که به صورت عمده در عصر کنونی می‌تواند درآمدهای قابل توجهی را رقم زده و با بالا بردن تولید ناخالص ملی، در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین‌المللی افزایش دهد. چشم‌اندازها و مناظر زیبای طبیعت مانند سواحل دریاها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها، جزایر، بیشه‌زارها و مکانهای سرسبز و خرم، گیاهان وحشی، جنگل‌ها و پارک‌های ملی، نواحی گردشگاهی، مناطق کوهستانی و ییلاقی، امکانات بالقوه ورزش-تفریحی مانند غار پیمایی، کوهنوردی، کوهپیمایی، کاوشهای زمین شناسی، پیاده روی در طبیعت، غواصی و موج سواری، شنا، اسکی روی آب، قایقرانی، ماهیگیری و استفاده از خوراکهای دریایی، شکار تفریحی، مکانهای آب درمانی مانند چشمه‌های آب معدنی و حتی مناطق بیابانی و کویری از کانون ها و جاذبههای توریست پذیر این نوع از جهانگردی است. با افزایش آگاهی‌های مردم از فواید و اثرات مثبت تجربه مستقیم طبیعت، اهمیت اکوتور بیشتر میشود. اکوتوریسم به تنوع زیستی، ارزش اقتصادی میدهد.
فصل سوم
شناخت ویژگیهای جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
۳ – ۱ – موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه
شهر کرمانشاه در طول جغرافیایی ۴۷ درجه و ۴ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۱۶ دقیقه، با وسعت تقریبی ۷۹۸۳ کیلومتر مربع به عنوان مرکز شهرستان کرمانشاه دارای اهمیت استراتژیک است به صورتی که بعد مسافت از این شهر تا مرز خسروی، تا مرکز استان کردستان و تا مرکز استان همدان با اندکی تفاوت تقریباً به یک اندازه است (فرهنگ جغرافیای شهرستان‌های کشور، ۱۳۷۹: ۱۵). جمعیت این شهر بالغ بر ۱۰۳۰۹۷۸ نفر است (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰). کرمانشاه از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران است و به دلیل قرارگیری در تقاطع در دو محور شمال به جنوب و شرق به غرب و نیز همجواری با کشور عراق و واقع شدن بر سر راه کربلا و بغداد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است ( شهام، ۱۳۸۴: ۱۴۰). این شهر بر دشتی وسیع بنا شده که دو طرف آن را کوههای سفیدکوه از طرف جنوب و پراو و تاق‌بستان از طرف شمال، فرا گرفتهاند. ارتفاع شهر کرمانشاه از سطح دریا ۱۳۲۲ متر است (اختر، ۱۳۸۳: ۲۹) (نقشه ۳ – ۱).
نقشه ۳ – ۱ : موقعیت جغرافیایی شهر کرمانشاه در کشور ایران
مآخذ: نگارنده
۳ – ۲ – وضعیت زمین‌شناسی منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد نظر در کمربند کوهزائی زاگرس قرار دارد. این کمربند کوهزائی نتیجه باز شدن و بسته شدن پوسته اقیانوسی نئوتتیس است و از شمال شرقی به جنوب‌غربی از سه بخش زمین ساختی موازی تشکیل شده است.
مجموعه ماگمایی ارومیه – دختر ۲- زون سنندج – سیرجان ۳- کمربند زاگرس چین خورده – رانده شده.
قسمت شمالی منطقه کرمانشاه، بخشی از ناحیه دگرگون نشده زون سنندج – سیرجان و قسمت جنوبی آن، بخشی از کمربند زاگرس چین خورده – رانده شده را در بر میگیرد. این دو ناحیه توسط راندگی کوه سفید از هم تفکیک میشود (رستمی، ۱۳۹۰: ۴۷).
۳ – ۲ -۱ – زون سنندج – سیرجان:
گوشه شمال‌شرقی استان کرمانشاه بخش ناچیزی از پهنه دگرگون شده سنندج سیرجان است که به وسیله یکی از گسل‌های جوان و لرزهزای زاگرس، گسل مروارید – صحنه، از سایر قسمتهای استان جدا شده است. در این پهنه رخنمونهای سنگی شامل دگرگونهای مزوزئیک – سنوزوئیک مجموعه ولکانیکی آهکی سنقر هستند که در گودالهای آن زمان انباشته شدهاند. شواهد زمین شناسی موجود نشان میدهد که در گودالهای گفته شده فعالیتهای آتشفشانی در خور توجه بوده است و به همین لحاظ بخش بزرگی از سنگها از نوع روانههای آتشفشانی همزمان با رسوبگذاری هستند. همچنین به دلیل رژیم حرارتی حاکم در آن زمان و به ویژه جای‌گیری تودههای نفوذی، دگرگونی پیشرفتهای در منطقه ایجاد شده است. جدا از تودههای نفوذی همزاد گرانیت الوند میتوان به تودههای نفوذی ائوسن- الگوسن، نظیر تودههای نفوذی کامیاران اشاره کرد (صفرآبادی، ۱۳۸۸: ۱۱۶).
زون زاگرس: بخش بیشتر استان کرمانشاه که در جنوب گسل مروارید – صحنه قرار دارد، ویژگیهای رسوبی و ساختاری پایانه شمال غرب زاگرس را دارند که شامل دو بخش زیر پهنه مرتفع و زاگرس چین خورده است. مرز این دو پهنه چندان آشکار نیست و به نظر میرسد که گذر از زاگرس مرتفع (رورانده) به زاگرس چین خورده تدریجی است، ولی الگوی ساختاری این دو زیر پهنه تفاوتهای آشکاری دارد. بخش قیاس شده با زاگرس مرتفع در بخش شمال‌شرقی استان قرار دارد. در این جا سنگهای پرکامبرین پسین – تریاس میانی برونزد ندارد ولی سنگهای تریاس بالا – کرتاسه شامل رسوبهای نواحی ژرف است، که در بین آنها ریدفهای رسوبی از نوع رادیولاریت، کربناتهای آشفته و نیز سنگهای افیولیتی دارای بیشترین مقدار میباشد (رستمی، ۱۳۹۰: ۴۸). همه ارتفاعات واقع در بخش جنوب‌غربی استان را میتوان مربوط به گستره زاگرس دانست. این بخش از زاگرس که به نام زاگرس بیرونی نیز از آن یاد میشود قسمتی از گودی حاشیه سپر عربستان است که در زمان مزوزوئیک در حال نشست مداوم بوده ولی در زمان سنوزوئیک به یک حوزه رسوبی همراه با کوهزایی تبدیل شده است. به همین دلیل سنگهای مزوزوئیک آن معرف حوزههای رسوبی با ژرفای متوسط است ولی سنگهای سنوزوئیک نشان دهنده ردیفهای رسوبی یک دریای پس رونده به سمت جنوب است. ردیفهای کربناتی زمان کرتاسه، فلشهای امیران، سازماندهای تله رنگ – کشکان و شهبازان عمدهترین واحدهای سنگ چین رخنمون یافته در استان کرمانشاه هستند. آنچه در این گستره به چشم میخورد این است که سنگهای کرتاسه تاقدیس، و سازماندهای زمان تریاس، ناودیسهای بزرگ را ایجاد کردهاند (صفرآبادی، ۱۳۸۸: ۱۱۷).
۳ – ۳ – توپوگرافی منطقه مورد مطالعه
رشته کوههای مرتفع، دشتهای وسیع، تنگیههای تشکیل شده در بین کوهها، درههای عمیق بستر رودخانه‌های جاری، ناهمواریهای شهر کرمانشاه را به وجود میآورند. ارتفاعات شهر کرمانشاه را میتوان به شرح زیر برشمرد:
۳ – ۳ – ۱ – کوهستان پرآو:
این مجموعه کوهستانی که شامل کوههای بیستون و تاق‌بستان نیز میشود، در شمال‌غربی شهر کرمانشاه واقع شده است. طول این کوهستان از شمال‌غرب تا جنوب‌شرقی ۶۲ کیلومتر و عرض آن از شمال به جنوب در پهن‌ترین نقاط به ۲۶ کیلومتر میرسد. این رشته ارتفاعات از کوههای متعددی تشکیل یافته است که بلندترین قله آن شیخ علی خان با ارتفاع ۳۳۵۷ متر است.
۳ – ۳ – ۲ – کوههای سفید:
رشته ارتفاعات کوه سفید در جنوب شهر کرمانشاه واقع شده و به سوی لرستان ادامه دارد و اکثر قلههای آن پوشیده از برف است. این کوهستان از جنوب شهر کرمانشاه تا دره قره‌سو واقع در ۴۵ کیلومتری جنوب‌شرقی کرمانشاه به طول ۴۴ کیلومتر و عرض ۳ تا ۱۰ کیلومتر کشیده شده و بلندترین قله آن واقع در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی کرمانشاه، حدود ۲۸۵۰ متر ارتفاع دارد.
۳ – ۳ – ۳ – دشتها
در سرتاسر منطقه در میان کوههای زاگرس در داخل چالههای ناودیسی و یا شکستها سرزمینهای شکل گرفتهاند که از مواد تخریبی متراکم شده و به صورت دشتهای متعددی ظاهر شده است. این دشتها از نظر مرغوبیت قشر بالایی خاک، فراوانی منابع و امکان رشد توسعه با اهمیت هستند. دشتها اغلب کارکرد کشاورزی دارند و از نظر اکوتوریسمی و گردشگری دارای ارزشهایی همچون زیبایی ظاهری، ارزش علمی، ارزش تاریخی و فرهنگی، ارزش اقتصادی – اجتماعی میباشد که با انجام برنامههای استراتژیکی میتوان گردشگری را در این دشتها گسترش داد (عینی، ۱۳۹۰: ۳۳).
۳ – ۳ – ۴ – دشت کرمانشاه:
دشت کرمانشاه با وسعت برابر ۷۸۲ کیلومتر مربع از طرف شمال‌غربی به دشت سنجابی واقع در شهرستان اسلام آباد، از شمال توسط ارتفاعات آهکی کوه پرآو، از جنوب‌شرقی و جنوب به وسیله ارتفاعات کوه سفید و کوه خوزه تاب احاطه شده است. ارتفاع آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریاست.
۳ – ۳ – ۵ – دشت ماهیدشت:
این دشت با وسعتی معادل ۵۱۲ کیلومتر مربع، دشت کشیده و ممتدی است که در جنوب و جنوب غربی دشت کرمانشاه واقع شده و توسط ارتفاعات کوه سفید و کوه خودتاب از این دشت جدا شده است. عرض آن ۲۵ کیلومتر است. این دشت در ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد(مهندسین مشاور، ۱۳۸۰: ۳).
شکل ۳ – ۲ : توپوگرافی استان کرمانشاه
مآخذ: اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه
۳ – ۴ – ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه
تیپ اراضی کوهها در قطب گردشگری کرمانشاه ۲/۴۵ ، تپهها ۱۵، دشتها و فلاتها ۶/۳۹ درصد را شامل میشود که جمع کل این اراضی ۶۰۱۶۷۵ هکتار میباشد جدول (۳ – ۱). ارتفاعات این قطب گردشگری شامل کوههای پرو، بیستون، ورمنجه، سفید کوه و کوههای شیرز و دشتهای این قطب شامل دشت کرمانشاه، ماهیدشت، بیستون، بیلوار و دشت هرسین که دارای قابلیتهای ژئوتوریسمی و اکوتوریسمی فراوان میباشد.
جدول۳ – ۱ : ساختار توپوگرافی قطب گردشگری کرمانشاه
| برای دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید. |
